Δελφοί

«Ο αρχαιολογικός χώρος των Δελφών είναι ένας από τους ωραιότερους της Ελλάδας. Έχει το μυστήριο, το μεγαλείο και το δέος του θείου» (Théophile Homolle – Διευθυντής της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής – Αθήνα 1892).

Οι Δελφοί έχουν χαρακτηριστεί από την UNESCO «Παγκόσμιο Μνημείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς», δέχονται δύο εκατομμύρια επισκέπτες το χρόνο και είναι η έδρα του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου που φιλοξενεί σημαντικές θεατρικές, εικαστικές και μουσικές παραστάσεις καθώς και συνέδρια παγκόσμιας εμβέλειας.

Οι Δελφοί είναι χτισμένοι αμφιθεατρικά και κυριολεκτικά κρεμασμένοι στην πλαγιά του Παρνασσού σε ένα άγριο τοπίο πλούσιο σε φυσική ομορφιά και ασύγκριτη μεγαλοπρέπεια. Εκεί, στις ρίζες δύο τεράστιων και επιβλητικών βράχων, των Φαιδριάδων, βρίσκεται το Πανελλήνιο ιερό των Δελφών και το πιο φημισμένο μαντείο της Αρχαίας Ελλάδας. Για πολλούς αιώνες ο χώρος αυτός υπήρξε το πνευματικό και θρησκευτικό κέντρο και το σύμβολο της ενότητας των αρχαίων Ελλήνων.

Η απαρχή της Ιστορίας των Δελφών χάνεται στα βάθη των χιλιετιών, στην προϊστορία και τις παραδόσεις των αρχαίων Ελλήνων καθώς η ιστορική καταγραφή ήταν ακόμη άγνωστη. Σύμφωνα με ένα πανάρχαιο μύθο, ο Δίας έστειλε 2 αετούς να πετάξουν από τις δύο άκρες της γης για να βρει το κέντρο του κόσμου. Το σημείο που συναντήθηκαν ήταν ακριβώς πάνω από τους Δελφούς. Αυτό το σημείο διάλεξαν οι αρχαίοι Έλληνες για να τοποθετήσουν τον «ομφαλό» της Γης, το κέντρο του κόσμου. Η παράδοση αναφέρει ότι στους Δελφούς υπήρχε ένα ιερό αφιερωμένο στη θεά Γαία και ένας δράκος, ο Πύθων που ήταν φύλακας του ιερού.

ΑπόλλωνΟ Απόλλων, θέλοντας να αποκτήσει την κυριαρχία του ιερού σκότωσε τον Πύθωνα και σύμφωνα με τον Ομηρικό Ύμνο του 7ου αι. π.Χ. πήρε το όνομα Πύθιος. Η πράξη του αυτή έδωσε αφορμή σε εορταστικές αναπαραστάσεις από τις οποίες η πιο φημισμένη ήταν τα Πύθια με αγώνες μουσικούς, αθλητικούς, αγώνες ιππικούς και αγώνες αρματοδρομιών. Τα πρώτα ευρήματα πού ήρθαν στο φώς ανάγονται στη νεολιθική εποχή (4000 π.Χ.) και είναι κατάλοιπα Μυκηναικού οικισμού. Η λατρεία του Απόλλωνα, θεού της μουσική, του φωτός και της τάξης, άρχισε κατά τον 8ο αι. π.Χ.και κατά τον 7ο άρχισαν να οικοδομούνται οι πρώτοι λίθινοι ναοί αφιερωμένοι στον Απόλλωνα και την Αθηνά.

Από τον 6ο ως τον 4ο αι. π.Χ παρουσιάζεται η μεγαλύτερη ακμή του μαντείου των Δελφών. Αναδιοργανώνονται τα Πύθια, οι δεύτεροι μεγαλύτεροι αγώνες μετά τους Ολυμπιακούς. Η ιέρεια του μαντείου, η Πύθια, εκφέρει χρησμούς που αποκτούν τεράστια φήμη αφού πολλές νίκες των αρχαίων Ελλήνων οφείλονται στις ερμηνείες των χρησμών. Η Πυθία, καθισμένη σε τρίποδα πάνω από τη χαράδρα ανάμεσα στους βράχους των Φαιδριάδων, μασώντας φύλλα δάφνης και υπό την επήρεια αναθυμιάσεων που αναδύονταν από το βάθος της χαράδρας, πέφτει σε υστερική έκσταση και προφέρει ακατάληπτες φράσεις που οι ιερείς διατύπωναν με τρόπο ασαφή και αινιγματικό.

Πόλεις-κράτη, βασιλείς, ηγεμόνες αλλά και απλοί άνθρωποι συνέρεαν στους Δελφούς για να πάρουν το χρησμό της Πυθίας και να μάθουν την έκβαση των υποθέσεων τους.
Στις προφητείες της Πυθίας οφείλονται πολλές νίκες των Ελλήνων και ιδιαίτερα όταν ο χρησμός προέτρεψε τον Θεμιστοκλή να χρησιμοποιήσει τα «ξύλινα τείχη» στη ναυμαχία της Σαλαμίνας κατά των Περσών εννοώντας το στόλο των Αθηναίων. Η νίκη αυτή του Θεμιστοκλή ήταν αποφασιστικής σημασίας στον πόλεμο των Ελλήνων κατά των Περσών.

Η ακτινοβολία του μαντείου έφτασε στο απόγειό της, επεκτάθηκε μέχρι τα βάθη της Ασίας και έγινε αποδέκτης μιας ανεπανάληπτης λατρείας για αιώνες. Ο χώρος του ιερού κατακλύστηκε από αμύθητης αξίας πλούτο σε έργα τέχνης και αρχιτεκτονικά αριστουργήματα, ενώ οι πόλεις-κράτη ανταγωνίζονταν μεταξύ τους για ποια θαπροσφέρει τα πολυτιμότερα αφιερώματα.

Ο Πλούταρχος και ο Ξενοφών, μεταξύ άλλων ιστορικών, αναφέρονται στο μαντείο καθώς και ο Σοφοκλής στο αριστουργηματικό του έργο «Οιδίπους Τύραννος», (415 π.Χ.).
Από τον 4ο αι. π. Χ. το ιερό των Δελφών έγινε κέντρο θρησκευτικό, καλλιτεχνικό και αθλητικό αλλά και ρυθμιστικός παράγων της ελληνικής και όχι μόνο πραγματικότητας. Η ισχύς και η επιρροή του ήταν τεράστιες στην πολιτική, την τέχνη, τα γράμματα, την αποικιοκρατία, το εμπόριο, τη θρησκεία, επισύροντας τον φθόνο άλλων πόλεων- κρατών που εποφθαλμιούσαν την ισχύ και τον πλούτο του. Ο Παυσανίας που επισκέφθηκε τους Δελφούς κατά τον 2ο αι. μ.Χ, κατάγραψε με κάθε λεπτομέρεια ότι είχε απομείνει από τα κτίρια, τις επιγραφές, τα γλυπτά του ιερού και την αλλοτινή τους λαμπρότητα. Το 394 μ.Χ. με διάταγμα του βυζαντινού αυτοκράτορα Θεοδόσιου η παγανιστική λειτουργία του μαντείου πήρε οριστικά τέλος με την έλευση του Χριστιανισμού.

ΤΟ ΑΝΑΣΚΑΦΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ

Οι Δελφοί, το άλλοτε κέντρο του κόσμου, εγκαταλείπονται από το 630 μ.Χ. και παραμένουν στην αφάνεια για οκτώ περίπου αιώνες. Πρέπει να περιμένουμε τον 15ο αιώνα για να αποκτήσουν οι Δελφοί κάποια ταυτότητα η οποία ακόμη και μέχρι σήμερα δεν έχει ολοκληρωθεί.
Η αρχαιολογική έρευνα άρχισε το 1860 από τους γερμανούς αρχαιολόγους και συνεχίστηκε το 1891 από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή της Αθήνας με επικεφαλής τον Διευθυντή Théophile Homolle.

Στη διάρκεια της αποκαλούμενης «Μεγάλης Ανασκαφής» των Δελφών ήρθαν στο φώς καθοριστικής σημασίας ευρήματα, μεταξύ των ο ποίων 5000 επιγραφές οι οποίες αποκάλυψαν πολλούς από τους τρόπους της ζωής των αρχαίων Ελλήνων, ακόμη έργα γλυπτικής, σημείο αναφοράς για την αρχαική κυρίως τεχνοτροπία, και αρχιτεκτονικά έργα αντιπροσωπευτικά των μεγάλων περιόδων της ιστορίας. Μεταξύ των σημαντικότερων ευρημάτων στους Δελφούς πρέπει να αναφέρουμε το άγαλμα του Ηνίοχου που ήρθε στο φως το 1896 και αποτελεί «ίσως το πιο πολύτιμο, το πιο εκπληκτικό και το πιο θαυμαστό εύρημα» σύμφωνα με τον Τ.Ηοmolle.

Εντυπωσιακές εργασίες έγιναν ακόμη από τη Γαλλική Σχολή στον τομέα των αναστηλώσεων των διαφόρων οικοδομημάτων οι οποίες συνετέλεσαν ώστε ο αρχαιολογικός χώρος των Δελφών να αποκτήσει την σημερινή του φυσιογνωμία.

Πολλά μνημεία αποκαταστάθηκαν κατά την πρώτη φάση των εργασιών, μεταξύ των οποίων το σημαντικότερο είναι ο «Θησαυρός των Αθηναίων» (1903-1906),ο «Βωμός του Απόλλωνα» (1959),η «Θόλος» (1938), και σημαντικός αριθμός άλλων μνημείων.

Τα ονόματα έχουν μιά δύναμη, οι «σκιές έχουν μια γοητεία», έλεγε ο Georges Daux για να εξηγήσει την έλξη που ασκεί το ιερό ενώ έχει χάσει την σπουδαιότητα του. Αυτή τη δύναμη, αυτό το γόητρο οι Δελφοί το ασκούν ακόμη και σήμερα τόσο στους ερευνητές όσο και στους επισκέπτες.

Ευχαριστούμε θερμά τον κύριο Dominique Mulliez, Διευθυντή της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής της Αθήνας για την ευγενική παραχώρηση του άρθρου του, «Η Μεγάλη Ανασκαφή των Δελφών», από το οποίο αντλήσαμε αποσπάσματα για το παρόν κείμενο.

Ο ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΤΩΝ ΔΕΛΦΩΝ

Το ιερό του Απόλλωνα δεσπόζει στο κέντρο των Δελφών, είναι χτισμένο στην πλαγιά του βράχου και η Ιερά Οδός ανεβαίνει ανάμεσα στους θησαυρούς, τα μνημεία, τα αναθήματα των προσκυνητών μέχρι του μεγάλου δωρικού ναού του 4ου αι. π.Χ. αφιερωμένου στο θεό. Στους τοίχους του ναού είναι χαραγμένα τα διάσημα αποφθέγματα «Γνώθι σε αυτόν», «Μηδέν άγαν» και πολλά άλλα λιγότερο γνωστά. Ο ναός κοσμείται με υπέροχα αετώματα.

ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ

Κατασκευάστηκε τον 4ο αι. π.Χ., έχει 35 σειρές καθισμάτων και στην πλακόστρωτη ορχήστρα σώζονται τα θεμέλια της σκηνής. Εδώ γίνονταν οι μουσικοί αγώνες στη διάρκεια των Πυθίων και εορτές τόσο σημαντικές όσο και οι αγώνες στην Ολυμπία.

ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ

Αποτελείτο από συγκρότημα οικοδομημάτων όπου γυμνάζονταν και διδάσκονταν οι νέοι.

ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΣΤΑΔΙΟ

Κατασκευάστηκε τον 5ο αι.π.Χ. για την διεξαγω γή των Πυθίων. Βρίσκεται ΒΔ του θεάτρου, πάνω από το ιερό του Απόλλωνα. Ανακαινίσθηκε τον 2ο αι. μ.Χ από τον Ηρώδη Αττικό που έχτισε πέτρινα εδώλια και τη μνημειώδη είσοδο με τις αψίδες. Είχε χωρητικότητα 6.500 θέσεων και ο αγωνιστικός χώρος είχε μήκος 177,25μ. και πλάτος 25,5 μ. Στη διάρκεια των Πυθίων τελούνταν ιππικοί αγώνες, αρματοδρομίες καθώς και αθλητικοί αγώνες

ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΩΝ ΔΕΛΦΩΝ

ΗνίοχοςΠαρουσιάζει την ιστορία του φημισμένου Δελφικού ιερού και του πιο ξακουστού Μαντείου του αρχαίου ελληνικού κόσμου, θεωρείται δε από τα σημαντικότερα Μουσεία της Ελλάδας.

Το γνωστότερο από τα εκθέματα του μουσείου είναι το άγαλμα του «Ηνίοχου» της κλασικής περιόδου (478 π-.Χ.). Είναι μέρος ενός μεγαλύτερου συμπλέγματος που αποτελείτο από άρμα με 4 άλογα από τα οποία σώζονται μερικά μόνο κομμάτια.Το σώμα και το πρόσωπο είναι εντυπωσιακά, τα μάτια είναι φτιαγμένα από όνυχα καιμαγνητίζουν τον επισκέπτη δίνοντας την εντύπωση ότι ο Ηνίοχος παρακολουθεί κάθε κίνηση στο χώρο. Ο Ηνίοχος φαίνεται να έχει κυριαρχία των συναισθημάτων του και δια τηρεί την αυτοκυριαρχία του ενώ βρίσκεται πάνω στο άρμα χειροκροτούμενος από το πλήθος μετά τη νίκη του στα Πύθια.

Σημαντικά ακόμη εκθέματα είναι η «Σφίγγα» των Ναξίων και η πέτρα του «ομφαλού» της Γης, το σύμπλεγμα των τριών νεαρών γυναικών που εκτελούν κάποια βήματα χορού φορώντας διαφανεί χιτώνες, ένα αριστούργημα της Κλασσικής τέχνης (335-325 π.Χ.) και μεγάλος αριθμός άλλων έργων που εκτίθενται στο Μουσείο των Δελφών.